Szkola Frankfurcka - XXXVII

 opublikowano 29/10/2021 - 21:44

Lata 1920-e byly czasem zauwazenia psychoanalizy przez czlonkow Szkoly Frankfurckiej zas na poczatku lat 1930-ch nastapil mariaz marksizmu i psychoanalizy nazywany przez Frankfurtczykow reinterpretacja Marksa i Freuda.

Prominentny czlonek Instytutu Badan Spolecznych Leo Lowenthal w wywiadzie przeprowadzonym przez  dyrektora tego Instytutu w latach 1989-1997, Helmutha Dubiela ("I Never Wanted to Play Along: Interviews with Helmuth Dubiel", University of California Press, Berkely 1986 r., str. 50-51) stwierdzil, ze juz w latach 1920-ych wystepowla w Instytucie "fascynacja psychoanaliza" i "idea jej ozenku z materializmem historycznym". Uwazano, ze "teoria psychologiczna" moze dostarczyc elementow laczacych baze z nadbudowa.

Wypada przypomniec to co juz napisalem wczesniej, ze dwaj mlodziency Erich Fromm i Leo Lowenthal byli w kontakcie z Friede Reichmann prowadzaca male sanatorium psychoanalityczne. Bywali tam i nasiakali atmosfera. Takze fakt przejscia terapii psychoanalitycznej przez Maxa Horkheimera, dyrektora Instytutu od lipca 1930 r. Horkheimer potrzebowal pomocy, by moc samodzielnie, bez czytania z kartki, przemawiac i prowadzic wyklady.

W gre wchodzil tez mniej wazny czynnik jakim bylo pragnienie prominentnych czlonkow Szkoly Frankfurckiej, by sie odrozniac od innych podejsc i szkol naukowych.

Rysujacy sie zwiazek psychoanalitykow z Instytutem Badan Spolecznych zostal przypieczetowany otwarciem w lutym 1929 r.  Frankfurckiego Instytutu Psychoanalitycznego  Poludniowo-Zachodniego Niemieckiego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego w budynku przy Victoria-Alle 17 nalezacym do Institut fur Sozialforschung. Ten piekny, pieciopietrowy budynek w stylu Neue Sachlichkeit (Nowa Obiektywnosc) byl specjalnie zaprojektowany na potrzeby Instututu Badan Spolecznych.

W oficjalnych wystapieniach Frankfurtczycy nie zawsze mowili wprost o psychoanalizie, ktora jeszcze dlugo miala miec status sekty i byla najpierw zaakceptowana przez srodowiska artystyczne, zanim przeniknela do srodowisk medycznych.W swej przelomowej Mowie Inauguracyjnej wygloszonej w dniu 29 I 1931 r. dyrektor Horkheimer wzywal do multidyscyplinarnych dociekan i badan wlaczajacych filozofow, socjologow, ekoinomistow, historykow i psychologow". Zas w pierwszym numerze nowego czasopisma naukowego Instytutu Zeitschrift fur Sozialforschung, ktore w 1932 r. zastapilo przywieziony z Wiednia przez poprzedniego dyrektora Grunberga, Archiv fur die Geschichte des Sozialismus und der Arbeiterbewegung, Horkheimer zamiescil swoj artykul pt. "Historia a psychologia". Dowodzil w nim, ze psychologia spoleczna swietnie nadaje sie do zapelniania luki pomiedzy jednostka ludzka i spoleczenstwem.

No wlasnie, co z ta psychologia spoleczna? Moze jej synteza z marksizmem mialaby wiecej sensu i  bylaby korzystniejsza?  Psychoanaliza do dzis nie ma statusu naukowosci, podczas gdy psychologia spoleczna zgromadzila olbrzymi material empryczny czesto pochodzacy z eksperymentow i jest uznana za dyscypline naukowa.

Zarowno psychologia jak i psychoanaliza byly dziedzinami na dorobku. Obie powstaly w koncu XIX w. Za poczatek psychologii uznaje sie powstanie pierwszego laboratorium psychologicznego nma uniwersytecie w Lipsku w 1979 r.  Pozniej  odbyl sie tez pierwszy Miedzynarodowy Kongres Psychologiczno-Fizjologiczny. Ta dyscyplina naukowa rozwinelaby sie szybciej gdyby nie niechec wybitnego uczonego  E.Durkheima.